Του ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΚΑΨΑΛΗ*
«Υπερβολικά προστατευτικοί όροι και προϋποθέσεις μπορούν να αποτρέψουν τους εργοδότες από την πρόσληψη προσωπικού στη διάρκεια περιόδων οικονομικής ανάκαμψης». Προφητική (;) η διατύπωση της Κομισιόν στο κείμενο της Πράσινης Βίβλου για τον εκσυγχρονισμό της εργατικής νομοθεσίας προέτρεπε έγκαιρα τα κράτη-μέλη στην εισαγωγή περισσότερης ευελιξίας στην απασχόληση, δύο χρόνια, μάλιστα, πριν ξεσπάσει και επίσημα η οικονομική κρίση.
Στα τέλη του 2006 η κοινοτική πρωτοβουλία για την επίσημη καθιέρωση του δόγματος της flexicurity δεν θεωρήθηκε από όλους σαν μια προσπάθεια να απομακρυνθεί οριστικά η εργατική νομοθεσία από την παραδοσιακή κοινωνική αφετηρία της, δηλαδή την αναζήτηση ρυθμίσεων αυξημένης προστασίας του αδύναμου πόλου της εργασιακής σχέσης. Δυστυχώς και σήμερα εξακολουθεί να μην γίνεται πλήρως αντιληπτή η μεθοδευμένη προσπάθεια να ξαναγραφτεί το εργατικό δίκαιο με όρους άγνωστους και αντίθετους με την εγγενή φιλοσοφία του συγκεκριμένου επιστημονικού κλάδου.
Ειδικότερα, ολοένα και πιο συχνά δίνεται η εντύπωση ότι με τους όρους μεταρρύθμιση ή αναθεώρηση της εργατικής νομοθεσίας εννοείται η εύλογη (και δήθεν αναγκαία) προσαρμογή αυτής στις επιταγές των σύγχρονων οικονομικών και επιχειρηματικών επιδιώξεων, άρα ο εμπλουτισμός της με στοιχεία του εμπορικού δικαίου ή του δικαίου του ανταγωνισμού. Σύμφωνα με μια άλλη προσέγγιση θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι καταβάλλεται μια προσπάθεια να περιβληθούν τον νόμιμο τύπο κάποιες πολιτικές παρεμβάσεις, που αποβλέπουν ευθέως στη μείωση της προστασίας (επαρκούς ή μη), που για δεκαετίες εξασφάλιζε στους μισθωτούς η εργατική νομοθεσία στη γηραιά Ήπειρο.
Τα παραδείγματα είναι πολλά και προέρχονται ακόμη και από χώρες με παράδοση στην επί μακρόν ενισχυμένη προστατευτική λειτουργία της κοινωνικής τους νομοθεσίας. Στη Γαλλία, οι κοινωνικοί συνομιλητές κατόρθωσαν στις αρχές του 2008 να συμφωνήσουν σε ένα κείμενο με τίτλο «Εκσυγχρονισμός της αγοράς εργασίας» δίνοντας στην κυβέρνηση το πράσινο φως να παρέμβει σε θεμελιώδη πεδία της εργατικής νομοθεσίας.
Ο Νόμος της 25ης Ιουνίου 2008 επικυρώνει -μεταξύ άλλων- την εισαγωγή ενός 3ου τύπου διακοπής της σύμβασης εργασίας, τη συμβατική διακοπή, παράλληλα με την απόλυση και την παραίτηση. Στόχος της εν λόγω καινοτομίας είναι η διευκόλυνση της απαλλαγής του εργοδότη από πλεονάζον προσωπικό αποφεύγοντας τις διοικητικές και κυρίως δικαστικές περιπέτειες, που συνεπάγεται -υπό όρους- η (οικονομική) απόλυση. Σε αντάλλαγμα, ο εργαζόμενος δικαιούται αφενός, μιας (μειωμένης) αποζημίωσης και αφετέρου, πρόσβασης στα επιδόματα ανεργίας.
Η μέριμνα για τη διευκόλυνση της εργοδοτικής πλευράς είναι προφανής. Το ίδιο ισχύει και για την απώτερη στόχευση μιας τέτοιας ρύθμισης, που δεν είναι άλλη από τη δυνατότητα παρέκκλισης από ένα βασικό νομικό κανόνα, την επιβεβλημένη για τον εργοδότη επίκληση (και εν συνεχεία απόδειξη) της συρροής ενός πραγματικού και σπουδαίου λόγου για τη διακοπή της σύμβασης εργασίας. Πλην μιας συνδικαλιστικής οργάνωσης (CGT), η αυτονόητη παράκαμψη αυτής της νομικής υποχρέωσης για πρώτη φορά από τη δεκαετία του ‘70, είτε δεν έγινε κατανοητή από το οργανωμένο εργατικό κίνημα, είτε απλά έγινε αποδεκτή ως μια λιγότερο επιζήμια υποχώρηση απέναντι στον οδοστρωτήρα του νέο-φιλελευθερισμού.
Μετά λύπης διαπιστώνεται ότι το δίκαιο της απόλυσης, το τελευταίο προπύργιο ασφάλειας για την εργατική πλευρά, όχι μόνο βομβαρδίζεται λυσσαλέα από την πολιτική και κοινωνική ελίτ σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά, επιπλέον, κινδυνεύει και εκ των ένδον, μέσα σε ένα κλίμα από την μια, εκβιαστικής (ψευδο)διαπραγμάτευσης και από την άλλη, άτακτης υποχώρησης.
Ευχερέστερη στέρηση της θέσης εργασίας και ασφάλεια του μισθωτού είναι έννοιες επιστημονικά αντίρροπες και κοινωνικά ανταγωνιστικές. Η ιδεολογική σύγχυση μεταξύ αφενός, της προσπάθειας διεξόδου από την κρίση (αναπτυξιακές στρατηγικές) και της πρόβλεψης νέων κανόνων προστασίας της μισθωτής εργασίας (εργατικοί κανόνες), θα αποδειχθεί σύντομα ότι είναι μια ιστορικά ασυγχώρητη παρεκτροπή.
Όσοι στην Ελλάδα δεν είναι διατεθειμένοι να σιγήσουν απέναντι στη διαφαινόμενη δηλητηρίαση του περιβάλλοντος εργασίας των επόμενων γενεών και στον αφανισμό εργατικών κατακτήσεων προηγούμενων ετών θα πρέπει κατεπειγόντως να συσπειρώσουν τις δυνάμεις τους. (Ενδεικτικά: Ευελιξία - STOP).
* Ο Απόστολος Καψάλης είναι νομικός, ερευνητής των εργατικών σχέσεων
(αναδημοσίευση από εφημερίδα Αυγή)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου