Φραγμό στην εργοδοτική αυθαιρεσία και την κρατική αδιαφορία

του Κώστα Νικολάου*
Διαστάσεις χωρίς προηγούμενο λαμβάνει η παράνομη απασχόληση καθώς πάνω από 1.000.000 μισθωτοί εργαζόμενοι βρίσκονται σε παράνομο καθεστώς. Οι κυβερνήσεις δεν βλέπουν, δεν ακούν και αδιαφορούν, η αυθαιρεσία βασιλεύει και οι εργοδότες κάνουν πάρτι.
Απέναντι σε αυτήν την κατάσταση, ο όρος επισφαλείς εργασίες ή ενάντια στην επισφάλεια που χρησιμοποιείται, κατά τη γνώμη μου, δεν είναι ο καλύτερος, ίσως είναι ο πλέον αδόκιμος όρος για την ελληνική πραγματικότητα.

Πρώτον: Με τον διαχωρισμό των εργαζομένων σε ασφαλείς και επισφαλείς, το ενδιαφέρον στρέφεται μόνο σε δημόσιου τομέα - ΔΕΚΟ, γιατί μόνο εκεί συναντάμε εργαζόμενους με ασφαλείς εργασίες (μόνιμους) και άλλους σε επισφαλείς εργασίες (συμβασιούχους, εργολαβίες, stage κ.λπ.)
Δεύτερον: Στον ιδιωτικό τομέα όλοι οι εργαζόμενοι, ανεξαρτήτως εργασιακής σχέσης, ορισμένου ή αορίστου χρόνου, πλήρους ή μερικής απασχόλησης, νόμιμης ή παράνομης εργασίας, σε άμεσο ή έμμεσο εργοδότη, ποτέ δεν ήταν ασφαλείς, όλοι βιώνουν την ανασφάλεια και για κανέναν η επισφάλεια δεν εκλαμβάνεται ως κάτι το ιδιαίτερο και το διαφορετικό.
Αυτό σήμερα γίνεται πιο εμφανές, όταν χιλιάδες εργαζόμενοι, με την απειλή της απόλυσης και μέσω «ατομικών συμφωνιών», αναγκάζονται και παραχωρούν εργασιακά τους δικαιώματα.
Αυτό το γνωρίζουν καλύτερα οι εργαζόμενοι της Σίσσερ - Πάλκο, όταν η επιχείρηση μεταφέρθηκε στο εξωτερικό και οι ίδιοι βρέθηκαν στον δρόμο, ή όταν έκλεισε η Σεξ Φορμ και οι εργαζόμενοι εκεί, εκτός από τη δουλειά τους έχασαν και τις αποζημιώσεις τους(!) κ.ο.κ.
Αντίθετα, όταν πρόκειται για εργαζόμενους με ασφαλείς εργασίες, δηλαδή σε επιχειρήσεις του Δημοσίου, και για παρόμοιες περιπτώσεις, οι εργαζόμενοι αυτοί είτε μεταφέρονται σε άλλη υπηρεσία του Δημοσίου ή πριμοδοτούνται και συνταξιοδοτούνται πρόωρα!
Συνεπώς ο όρος επισφάλεια γίνεται κατανοητός όταν χρησιμοποιείται σε εργαζόμενους του Δημοσίου, ΔΕΚΟ - τράπεζες, αλλά είναι ακατανόητος και άτοπος για εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα.
Τρίτον: Όταν με τον όρο επισφάλεια επιδιώκουμε τον προσδιορισμό και την ταύτιση με τις ελαστικές μορφές απασχόλησης, δεν είναι σωστό.
Πέραν της ελαστικής απασχόλησης, σήμερα αυτό που κυριαρχεί και βασιλεύει στη χώρα μας είναι η εργοδοτική αυθαιρεσία και η τρομοκρατία, με εκτεταμένη παράνομη απασχόληση, με απλήρωτες υπερωρίες, με κατάχρηση εργασιακών δικαιωμάτων και αυτά δεν κατατάσσονται στις ελαστικές μορφές απασχόλησης και έχουν να κάνουν με τη μη εφαρμογή της εργατικής νομοθεσίας και για του λόγου το αληθές παραθέτουμε ορισμένα στοιχεία:
1) 600.000 εργαζόμενοι παρανόμως είναι αδήλωτοι και ανασφάλιστοι.
2) 270.000 εργαζόμενοι παρανόμως εμφανίζονται ως «ελεύθεροι επαγγελματίες» ενώ παρέχουν εξαρτημένη εργασία.
3) 350.000 εργαζόμενοι -οι περισσότεροι- εμφανίζονται ως «προσωρινά απασχολούμενοι», ενώ καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες.
4) 270.000 εργαζόμενοι -οι περισσότεροι- εμφανίζονται ως «μερικώς απασχολούμενοι» ενώ παρέχουν πλήρη εργασία.
5) 150.000 εργαζόμενοι παρανόμως ενοικιαζόμενοι -οι περισσότεροι- καθώς μετά τους 18 μήνες δεν εντάσσονται στην επιχείρηση όπου εργάζονται ή δεν λαμβάνουν τα ίδια ασφαλιστικά εργασιακά δικαιώματα σύμφωνα με τον νόμο ή οι εταιρίες ενοικίασης προσωπικού εμφανίζονται ως εργολάβοι!!!
6) Οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας είναι χωρίς αντίκρισμα καθώς καταστρατηγούνται και δεν εφαρμόζονται.
7) Οι απολύσεις εργαζομένων βρίσκονται σε ημερήσια διάταξη καθώς ακόμα και σε απαιτήσεις εφαρμογής νομίμων δικαιωμάτων ακολουθούν απολύσεις.
8) Οι συνδικαλιστικές ελευθερίες έχουν σταματήσει έξω από τις πύλες των επιχειρήσεων με αποτέλεσμα το 85% των εργαζομένων στον ιδ. τομέα να βρίσκονται εκτός συνδικάτων.
Συνεπώς άλλο πράγμα η ελαστική απασχόληση, και άλλο τα όργια της εργοδοτικής αυθαιρεσίας, άλλο η επισφάλεια και άλλο η βαρβαρότητα.
Τέταρτον: Στην Ελλάδα έχει δημιουργηθεί μια εκτεταμένη ζώνη παράνομων μορφών απασχόλησης και παραβιάσεις στοιχειωδών δικαιωμάτων των εργαζομένων και αυτά δεν είναι σωστό να συγχέονται με τις ελαστικές μορφές απασχόλησης.
Η προσομοίωση της παράνομης απασχόλησης με τις ελαστικές μορφές απασχόλησης εξισώνει τη νομιμότητα με την παρανομία, υποτιμά και υποβαθμίζει την εργοδοτική ασυδοσία, αποπροσανατολίζει τους αγώνες των εργαζομένων για διεκδίκηση νομίμων δικαιωμάτων, απαλλάσσει ευθύνες από την κυβέρνηση και από αρμοδιότητες το υπουργείο Εργασίας για την τήρηση της εργατικής νομοθεσίας.
Είναι άλλο πράγμα ο αγώνας για εφαρμογή της εργατικής νομοθεσίας, για ένταξη των παράνομων μορφών απασχόλησης στη νομιμότητα και άλλο θέμα ο αγώνας για κατάργηση ή τροποποίηση των ελαστικών μορφών απασχόλησης.
Η κυβέρνηση έχει τεράστιες ευθύνες για την τήρηση της εργατικής νομοθεσίας, για την πάταξη της παράνομης απασχόλησης και άλλου είδους ευθύνες για την τροποποίηση της εργατικής νομοθεσίας.
Θα πρέπει να ανέβουν οι τόνοι σε θέματα που αφορούν την τήρηση της εργατικής νομοθεσίας. Δεν μπορεί να απολύονται εργαζόμενοι επειδή ζητούν τα νόμιμα ή επειδή εγγράφονται στο σωματείο και αυτό να περνά απαρατήρητο. Δεν μπορεί να υπάρχουν 1.000.000 μισθωτοί διαπιστωμένα σε παράνομο καθεστώς και να παραμένουν στα αζήτητα.
Πέμπτον: Θα πρέπει να αποφεύγονται οι γενικόλογες αναφορές περί επισφάλειας, καθώς ο όρος αυτός είναι πολύ ευρύς και δεν αφορά μόνο τους εργαζόμενους με ελαστικές μορφές απασχόλησης. Σχετίζεται με περισσότερα θέματα, αφορά πολλές κατηγορίες εργαζομένων σχεδόν στο σύνολό τους σήμερα είναι επισφαλείς.
Έχει να κάνει και με την κακοπληρωμένη εργασία ή τις απλήρωτες υπερωρίες, με τις γυναίκες καθώς αμείβονται χαμηλότερα κατά 19% από τον άνδρα, με όλους τους νέους καθώς έχουν διαφορετικά εργασιακά - ασφαλιστικά δικαιώματα από τους παλαιούς εργαζόμενους, με όλους τους συνταξιούχους καθώς οι συντάξεις έχουν παγώσει και δεν ακολουθούν τις αυξήσεις των μισθωτών κ.ο.κ.
Ο αγώνας για κατάργηση της ελαστικής εργασίας, για πλήρη και σταθερή εργασία, είναι οραματικός και χωρίς αποτέλεσμα όταν δεν συνδυάζεται με παρεμβάσεις και σε μικρές αλλαγές που πρέπει να γίνουν σήμερα. Οι εργαζόμενοι δεν ενεργοποιούνται και δεν κινητοποιούνται για το καλύτερο τη στιγμή που ακόμα και τα νόμιμα δεν εφαρμόζονται.
Συνεπώς οι παρεμβάσεις για την τήρηση της εργατικής νομοθεσίας ενάντια στην εργοδοτική ασυδοσία αφορούν το σήμερα, είναι πειστικές για τους εργαζόμενους και θα πρέπει να πυκνώσουν. Όμως για να έχουν αποτέλεσμα θα πρέπει να είναι στοχευμένες, να γίνονται αντιληπτές και κατανοητές ανά κατηγορία εργαζομένων και να έχουν συνέχεια.
Ορισμένες προτάσεις ανά κατηγορία εργαζομένων:
Οι προτάσεις κατατάσσονται σε τρεις ενότητες, στην τήρηση της εργατικής νομοθεσίας, στη θωράκιση και σε κατάργηση νόμων.
1) Αυστηρή τήρηση της εργατικής νομοθεσίας:
Η κυβέρνηση έχει την υποχρέωση και την ευθύνη για την τήρηση της ισχύουσας νομοθεσίας:
Α) Ένταξη στη νόμιμη απασχόληση, όλων των αδήλωτων - ανασφάλιστων, απαιτήσεις μισθολογικών διαφορών και αναδρομική ασφαλιστική τακτοποίηση. Να κηρυχθεί ποινικό αδίκημα η αδήλωτη εργασία. Να δοθούν κίνητρα στους εργαζόμενους για να καταγγέλλουν και οι ίδιοι την ανασφάλιστη εργασία.
Β) Ένταξη στη νόμιμη εξαρτημένη εργασία όλων των ψευδο-αυτοαπασχολούμενων, απαιτήσεις μισθολογικών διαφορών και αναδρομική ασφαλιστική τακτοποίηση στο ΙΚΑ.
Γ) Ένταξη στις επιχειρήσεις όπου εργάζονται όλοι όσοι έχουν συμπληρώσει 18 μήνες ως ενοικιαζόμενοι και ανεξάρτητα από το εάν η εταιρεία ενοικίασης εμφανίζεται ως «εργολάβος». Απαιτήσεις μισθολογικών και ασφαλιστικών διαφορών.
Δ) Ένταξη στη νόμιμη απασχόληση, με μετατροπή σε αορίστου χρόνου, των επαναλαμβανόμενων συμβάσεων «ορισμένου χρόνου» που καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες.
Ε) Πάταξη της αυθαιρεσίας με την εφαρμογή των συλλογικών συμβάσεων και της εργατικής νομοθεσίας.
Ζ) Πάταξη της τρομοκρατίας με την εφαρμογή των Νόμων 1767/88 και 1264/82, δημιουργία επιχειρησιακών σωματείων ή συμβουλίων εργαζομένων σε όλες τις επιχειρήσεις άνω των 20 ατόμων.
2) Θωράκιση της νομοθεσίας, που αφορά, την εποχική & μερική απασχόληση, την ανεργία, τις απολύσεις:
Α) Η προσωρινή απασχόληση θα πρέπει να περιοριστεί αυστηρά σε εποχικές εργασίες. Όλοι οι εποχικοί να λαμβάνουν την αποζημίωση με τη λήξη της σύμβασης. Να λαμβάνουν ειδική προσαύξηση στον μισθό. Χωρίς αποκλεισμούς να εντάσσονται όλοι στον Νόμο 1836/89 για να λαμβάνουν το ειδικό βοήθημα από τον ΟΑΕΔ.
Β) Να προστατευτούν τα δικαιώματα των εργαζομένων στη «μερική απασχόληση». Να αμείβονται ως υπερωρία οι υπερβάσεις των ωραρίων. Να μην αποκλείονται από τα βαρέα λόγω μικρότερου χρόνου εργασίας. Να μην αποκλείονται από το πενθήμερο και να ασφαλίζονται για 25 ημέρες τον μήνα. Οι άδειες, τα επιδόματα αδείας, τα δώρα Χριστουγέννων - Πάσχα, οι αποζημιώσεις να υπολογίζονται με βάση τον πραγματικό χρόνο εργασίας και όχι με αυτόν που φαίνεται στα χαρτιά. Να μην εξαιρείται κανείς από την ειδική προσαύξηση στον μισθό. Να απαγορεύονται οι επαναλαμβανόμενες αλλαγές των ωραρίων εργασίας. Να περιοριστεί στο 10% ανά επιχείρηση.
Γ) Να ενισχυθούν τα δικαιώματα των ανέργων. Να αυξηθεί το επίδομα ανεργίας, να καταβάλλεται για όλο το χρονικό διάστημα, να λογίζεται ως χρόνος ασφάλισης, κ.λ.π.
Δ) Προστασία όλων των εργαζομένων από αυθαίρετες απολύσεις. Να απαγορεύονται οι απολύσεις σε εργαζόμενους που αποκαλύπτουν ανασφάλιστη εργασία ή, όταν γίνεται, μετά από διεκδίκηση μισθολογικών διαφορών. Να απαιτείται το τεκμήριο σπουδαίου λόγου και να θεωρούνται άκυρες για εργαζόμενους άνω των 50 ετών.
3) Κατάραγηση νόμων:
* Να καταργηθεί ο νόμος που επιτρέπει την ενοικίαση ανθρώπων.
* Να καταργηθούν οι νόμοι που διαχωρίζουν τους εργαζόμενους σε παλαιούς και νέους.
* Να καταργηθούν οι «ατομικές συμφωνίες» που μεταβάλλουν εργασιακά δικαιώματα.
* Να καταργηθούν οι νόμοι που παραγράφουν εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα.

* Ο Κώστας Νικολάου είναι μέλος της Διοικούσας Επιτροπής ΚΕΠΕΑ/ΓΣΕΕ